To Project

«Η σχολική αυλή ως «εργαλείο» εκπαίδευσης »
Βασίλης Μ. Μισαηλίδης
Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Ολύνθου

Περίληψη
Η επιλογή του θέματος αυτού έχει στόχο την ενεργοποίηση της σχολικής κοινότητας και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε κοινό πεδίο δράσης και συνεργασίας για τον εντοπισμό, τη μελέτη και τη διατύπωση σχεδιαστικής πρότασης βελτίωσης του σχολικού υπαίθριου χώρου.
Η αυλή είναι μέρος του σχολείου και ο χρόνος που περνούν τα παιδιά σε αυτή αποτελεί μέρος της σχολικής λειτουργίας. Στο προαύλιο τα παιδιά παίζουν, συναντιούνται, επικοινωνούν, διασκεδάζουν, ξεκουράζονται κ.λπ., κατά συνέπεια η διαμόρφωση και αξιοποίησή του πρέπει να συνδυάζεται με ασφάλεια και να καλύπτει όλες τις προαναφερθείσες ανάγκες τους.

Η σχολική αυλή «εργαλείο» εκπαίδευσης
Οι σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες αναγνωρίζουν το ρόλο του περιβάλλοντος στην αγωγή και το θεωρούν ως έναν από τους παράγοντες της παιδαγωγικής διαδικασίας και εργαλείο στα χέρια του παιδαγωγού.
O ρόλος της αυλής του σχολείου στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας έχει υποτιμηθεί και αναμφίβολα το στερεότυπο της ασφαλτοστρωμένης αυλής δεν αποτελεί παρά μια υπεραπλουστευμένη οργάνωση χώρου που ανταποκρίνεται και εξυπηρετεί το δασκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας που περιορίζει τη μάθηση στη σχολική αίθουσα.Η σχολική αυλή στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο δεν αναγνωρίζεται ως χώρος αγωγής.Διακρίνεται από έλλειψη ευελιξίας στην οργάνωση του χώρου που οδηγεί σε τυποποιημένη χρήση του.
Με την κατάλληλη οργάνωση και τον εξοπλισμό της η σχολική αυλή μπορεί να στηρίξει τις διαδικασίες μάθησης μέσα από την εξυπηρέτηση κατάλληλα σχεδιασμένων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.Η συνεργασία των παιδιών στα παιχνίδια, στα διαλείμματα και τη γυμναστική συμβάλλει στο να καλλιεργείται μεταξύ τους η επικοινωνία και ο σεβασμός.Το παιχνίδι είναι σημαντικό για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Διαμορφώνει πιο ολοκληρωμένους ανθρώπους. Οφείλουμε όλοι να το αναγνωρίσουμε αυτό, εμπλουτίζοντας το σχολικό προαύλιο με εξοπλισμό που να προκαλεί τα ενδιαφέροντα των παιδιών.
Επιπλέον μία κατάλληλα εξοπλισμένη σχολική αυλή μπορεί να ενισχύσει την ενεργητική αλληλεπίδραση του παιδιού με το περιβάλλον της φύσης, να υποκινήσει και να στηρίξει διάφορες μορφές παιχνιδιού και τύπους συμπεριφοράς πάνω στα οποία η εκπαίδευση προγραμματίζει το έργο της με στόχο τη συνολική ανάπτυξη του παιδιού.
Καθώς οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί πολλές φορές φέρνουν αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, αφού τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να παίξουν δημιουργικά και να «ξεδώσουν» και μεταξύ τους μπορεί να δημιουργούνται εντάσεις, η εκπαιδευτική διαδικασία ενδέχεται να χάνει ένα μέρος της χαράς της.Μέσα από την υλοποίηση προγραμμάτων ανάδειξης και διαχείρισης της σχολικής αυλής, αποδείχθηκε ότι οι μαθητές είναι ικανοί να αλλάξουν το χώρο όπου περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας τους. Ενδιαφέρονται περισσότερο για το σχολείο τους και τους συμμαθητές τους. Θεωρούν το χρόνο παραμονής τους στο σχολείο πολύ δημιουργικό.Παρατηρήθηκε ακόμα μείωση των ατυχημάτων στην αυλή του σχολείου, ενώ επιπλέον μειώθηκαν τα απορρίμματα.
Όλα αυτά βέβαια δεν ωφελεί να μείνουν σε θεωρητικό επίπεδο. Οφείλουμε όλοι μας, με την ευθύνη που αναλογεί στον καθένα (εκπαιδευτικοί, γονείς, τοπική αυτοδιοίκηση), να αναγνωρίσουμε αυτές τις ανάγκες και επιτεύξεις ώστε να προχωρήσουμε στην αναδιοργάνωση και τη σύγχρονη αξιοποίηση των σχολικών αυλών ώστε :
• να ενισχύσουμε το πράσινο (φυτά και δέντρα) και να καλλιεργήσουμε την αγάπη για τη φύση και το περιβάλλον.
• να διακοσμήσουμε τις αυλές πρωτότυπα χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά.
• να τις «εξοπλίσουμε» με θέματα για παιχνίδι.
• να αποκτήσουν σύγχρονα και ασφαλή αθλητικά όργανα και παιχνίδια.
• να επιστρωθούν όπου είναι επικίνδυνες με ειδική προστατευτική επικάλυψη.
• να αποκτήσουν προσεγμένους χώρους ξεκούρασης και συζήτησης με παγκάκια, τραπέζια και πέργκολες.

Στόχοι:

  • Αναβάθμιση του ευρύτερου σχολικού περιβάλλοντος ως προς το χώρο και τις διαδικασίες. Ειδικότερα αναβάθμιση της αυλής ώστε να εξυπηρετεί ανάγκες, αισθητικές, κοινωνικές, ξεκούρασης και δημιουργικού παιχνιδιού για τους μαθητές.
  • Η ανάδειξη της αυλής ώστε να αποτελεί ένα περιβάλλον πλούσιο σε μαθησιακές διαδικασίες, που διευκολύνει τις βιωματικές δράσεις.
  • Η άσκηση των μαθητών στη σωστή διαχείριση αυτού του πρώτου γι΄ αυτούς δημόσιου χώρου.
  • Η διαμόρφωση μικρών φυσικών οικοσυστημάτων στα παρτέρια και στις γωνιές του κήπου.
  • Η μείωση των συγκρούσεων και της επιθετικότητας και η ανάπτυξη γωνιών κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
  • Η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων, του νερού και της ενέργειας στη σχολική αυλή και στον ευρύτερο σχολικό χώρο.

Στάδια Υλοποίησης:

  • Χαρτογράφηση της αυλής και ανάδειξη των γωνιών που εμπνέουν στους μαθητές θετικά και αρνητικά συναισθήματα
  • Συζήτηση και ανάδειξη των επιθυμιών και των αναγκών των μαθητών κατά τη διάρκεια του διαλείμματος και της δυνατότητας ικανοποίησής τους στη σχολική αυλή
  • Σχέδιο δράσης για την υιοθέτηση αλλαγών στην αυλή, αναζήτηση συμμάχων από την εκπαιδευτική κοινότητα και το Δήμο για την υλοποίηση αλλαγών στην αυλή
  • Αύξηση – Αναβάθμιση ή δημιουργία χώρων πρασίνου
  • Δραστηριότητες διαχείρισης απορριμμάτων για μια πιο καθαρή αυλή (ανακύκλωση - διαχωρισμός σκουπιδιών, παραγωγή κομπόστ)
  • Παιχνίδια στην αυλή του σχολείου. Γνωριμία με λαϊκά παραδοσιακά παιχνίδια. Κατασκευή νέων επιτοίχιων και επιδαπέδιων παιχνιδιών
  • Βελτίωση του μαθητικού κλίματος στην αυλή με μείωση της επιθετικότητας, των συγκρούσεων και των επεισοδίων εκφοβισμού και καλλιέργεια δεξιοτήτων συνεργασίας, σεβασμού και αλληλεγγύης των μεγαλύτερων προς τους μικρότερους μαθητές.
  • Δραστηριότητες σύνδεσης του αναλυτικού προγράμματος με την αυλή και αξιοποίησής της για βιωματικές ασκήσεις και δράσεις.
  • Προαγωγή της φυσικής άσκησης και της άθλησης μέσα από οργανωμένα και ελεύθερα προγράμματα.

Διάρκεια υλοποίησης:
12 μήνες

Συνεργασίες με:

  • Φορείς – Πρόσωπα Εκπαιδευτική Κοινότητα
  • Δήμο Πολυγύρου
  • Προϊστάμενο Διεύθυνσης Π.Ε. Ν. Χαλκιδικής
  • Αντιδήμαρχο υπεύθυνο παιδείας Δ. Πολυγύρου
  • Σχολικούς Συμβούλους:
  • Σχολική Σύμβουλο Προσχολικής Αγωγής 37ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Χαλκιδικής
  • Σχολικό Σύμβουλο 1ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Π.Ε.Χαλκιδικής
  • Σχολικό Σύμβουλο 2ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Π.Ε.Χαλκιδικής
  • Τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου
  • Σχολική Επιτροπή Σχολείων Α/θμιαςΕκπ. Δ. Πολυγύρου
  • Πρόεδρο και μέλη του Τοπικού Δ. Δ. Ολύνθου
  • Δασαρχείο Πολυγύρου
  • Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων Δημ. Σχολ. και Νηπιαγωγείου Ολύνθου
  • Προϊσταμένη Εκπαιδευτικών θεμάτων
  • Αρχιτέκτονες, Γεωπόνους
  • Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Π.Ε. Ν. Χαλκιδικής
  • Σύλλογο Διδασκόντων Δ. Σχολείου

Επίλογος
Κυρίως πρέπει να έχουμε σαν βασική αρχή ότι η σχολική αυλή αποτελεί το πλαίσιο συγχρωτισμού για τα παιδιά.Τα σχολεία αξίζει να είναι προσβάσιμα και εκτός του τυπικού ωραρίου με δραστηριότητες εντός και εκτός των κτιριακών εγκαταστάσεων από τους συλλόγους των γονιών, το δήμο κλπ. Αλλά κυρίως να διατηρούν τις αυλές ανοιχτές για ελεύθερο παιχνίδι.
Επιδίωξή μας πρέπει να είναι η αυλή του σχολείου να μην είναι ένα άδειο τοπίο, όπου τα παιδιά τριγυρίζουν χωρίς σκοπό, αλλά να είναι ένα σύγχρονο «ζωντανό» προαύλιο, οικείο και αγαπητό, που προσφέρει νέα ερεθίσματα στα παιδιά και δυνατότητες παιχνιδιού και διασκέδασης.
Για όλα αυτά και την υλοποίησή τους δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί περισσότερο το κόστος από τη διάθεση για δημιουργία στην αρχή και για παιδαγωγική αξιοποίηση στη συνέχεια.

Πηγές:
Στέφανος Καμπάς (http://www.stasi.gr/2009-05-12-09-25-48/2009-05-31-16-25-56/340-merikes-skecis-gia-tis-ayles-tvn-sxolion )
Γραφείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δυτ. Θεσσαλονίκης (http://grperek-v.thess.sch.gr/Selides/netschoolgrounds/index.html )
ΤσιάνουΣτελίνα, Βαγιωνά Αναστασία Οι προαύλιοι χώροι ως προέκταση της αίθουσας διδασκαλίας (http://storage.canalblog.com/94/19/1066396/82604741.pdf)

Εκτός αν ορίζεται διαφορετικά, το περιεχόμενο αυτής της σελίδας διανέμεται σύμφωνα με την άδεια Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License